Nieśmiałość to uczucie , które towarzyszy każdemu z nas, w różnych sytuacjach życiowych. W przypadku małych dzieci , nieśmiałość jest całkowicie naturalnym zachowaniem. Większość maluchów wyrasta z niego w okresie szkolnym. Rodziców nie powinien martwić przedszkolak, który unika zabaw z innymi dziećmi, gdyż tylko nieliczni lubią przewodzić w grupie. Nieśmiałość u dzieci ma różne podłoże. Wpływ mają uwarunkowania genetyczne oraz wychowanie. Nieśmiałość jest silnie powiązana z kontaktami i relacjami społecznymi.Obecność innych wyzwala w dzieciach nieśmiałych lęk przed negatywną samooceną lub negatywną oceną przez innych. Od najmłodszych lat dziecko musi mieć pewność, że może zaufać otoczeniu. Przede wszystkim rodzicom i nauczycielom. Najważniejszymi potrzebami dziecka są potrzeby biologiczne, emocjonalne związane z poczuciem bezpieczeństwa, miłością i akceptacją.Wyróżniamy następujące reakcje w zachowaniu dziecka nieśmiałego: przejawy w bezpośredniej obserwacji - dzieci takie są ciche i spokojne, unikają kontaktu wzrokowego, niechętnie zabierają głos, nie zadają pytań, unikają występowania przed grupą, gdyż ich zachowania są nienaturalne - jąkają się, niezręcznie formułują wypowiedzi, popełniają błędy. Zmiany dokonujące się w psychice dziecka (dzieci wstydliwe przeżywają lęk, przed oceną innych, który je paraliżuje i obezwładnia, dziecko ma poczucie niskiej wartości, wydaje mu się, że nie zasługuje na czyjąś przyjaźń i pochwałę, jest bierne, nieufne w stosunku do innych osób.Dzieci wstydliwe są bardzo wrażliwe. Ich uczucia łatwo zranić, , stale porównują się z innymi dziećmi, boją się ich ocen. Są nieufne przy nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, wykazują ograniczoną aktywność, dlatego pozostają w cieniu grupy nie dostrzegane przez innych. Ponieważ ich zachowanie nie dorównuje oczekiwaniom grupy, są oceniane negatywnie, co powoduje ich negatywną samoocenę.Przyczyną nieśmiałości może być nieprawidłowe oddziaływanie otoczenia: nadmierne ochranianie dziecka; stawianie wygórowanych wymagań; zawstydzanie dziecka; nieaprobowanie jego indywidualności; stawianie za wzór rówieśników; wyśmiewanie; przewaga silniejszych nad słabszymi; dokuczanie; nadmierna krytyka.
Aby pomóc dziecku w zwalczaniu nieśmiałości należy:chwalić; poświęcać mu dużo uwagi; pozwolić podejmować mu decyzje; wspierać jego samodzielność; dodawać wiary we własne siły; nie porównywać z innymi; krytykować zachowanie, a nie dziecko; nie nadużywać kar- należy zachować równowagę między karą a nagrodą; stawiać wymagania na miarę możliwości dziecka; ukazywać pozytywne cechy osobowości; dostarczać dzieciom poczucia bezpieczeństwa, otwartości i szczerości; pomagać dziecku uczenia się dostrzegania i akceptowania swoich sukcesów; pomagać tworzeniu sytuacji sprzyjających wyrażaniu własnych uczuć, przezwyciężanie nieśmiałości; umożliwić budowanie pozytywnego obrazu siebie w oparciu o zebrane informacje od członków grupy.
Opracowała Renata Lindhorst